Podstawy prawne ratownictwa wodnego w Polsce
Nadzór nad ratownictwem wodnym
Zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, nadzór nad ratownictwem wodnym sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych.
Zakres nadzoru realizowany jest na podstawie ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych, która weszła w życie 1 stycznia 2012 roku.
Akty wykonawcze do ustawy:
- Rozporządzenie MSW z 23 stycznia 2012 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących liczby ratowników wodnych.
- Rozporządzenie MSW z 6 marca 2012 r. w sprawie oznakowania i zabezpieczenia obszarów wodnych oraz wzorów znaków i flag.
- Rozporządzenie MSW z 27 lutego 2012 r. w sprawie wyposażenia obszarów wodnych w sprzęt ratunkowy, ostrzegawczy i medyczny.
- Rozporządzenie MSW z 21 czerwca 2012 r. w sprawie szkoleń w ratownictwie wodnym.
Odpowiedzialność za bezpieczeństwo na obszarach wodnych
Za zapewnienie bezpieczeństwa na wyznaczonych obszarach wodnych odpowiadają:
- Dyrektor parku narodowego lub krajobrazowego – na jego terenie,
- Osoby fizyczne, prawne lub organizacje prowadzące działalność rekreacyjną lub sportową – na zarządzanym obszarze,
- Właściwy wójt, burmistrz lub prezydent miasta – na pozostałych terenach.
Tzw. „zarządzający obszarem wodnym” może zlecić organizację i prowadzenie działań ratowniczych podmiotom uprawnionym do wykonywania ratownictwa wodnego.
Obowiązek nie dotyczy osób fizycznych dysponujących nieckami basenowymi wykorzystywanymi wyłącznie prywatnie.
Obowiązki zarządzającego obszarem wodnym
- analiza zagrożeń i oznakowanie miejsc niebezpiecznych,
- zabezpieczenie obiektów służących do kąpieli i rekreacji,
- działania edukacyjne i profilaktyczne, szczególnie wśród dzieci i młodzieży,
- informowanie o zagrożeniach pogodowych i innych czynnikach,
- zapewnienie możliwości udzielenia pomocy osobom w stanie zagrożenia życia lub zdrowia.
Zakres działań ratownictwa wodnego
Podmioty uprawnione, takie jak Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR), podejmują działania polegające na:
- przyjęciu zgłoszenia o zagrożeniu,
- dotarciu na miejsce z odpowiednim sprzętem,
- udzieleniu kwalifikowanej pierwszej pomocy,
- ewakuacji osób z miejsc niebezpiecznych,
- transporcie osób do punktów medycznych,
- poszukiwaniu osób zaginionych na obszarach wodnych.
Uzyskanie zgody na wykonywanie ratownictwa wodnego
Zgody udziela minister właściwy do spraw wewnętrznych w drodze decyzji administracyjnej, na wniosek zainteresowanego podmiotu.
Wniosek musi zawierać:
- nazwę, siedzibę i adres podmiotu,
- obszar działania,
- liczbę ratowników i ich kwalifikacje,
- wykaz sprzętu specjalistycznego i łączności,
- źródła finansowania,
- plan szkoleń i wykaz kadry instruktorskiej.
- (jeśli dotyczy) opinię dyrektora parku narodowego lub krajobrazowego.
Finansowanie ratownictwa wodnego
Zadania ratownicze mogą być dofinansowywane przez wojewodów oraz jednostki samorządu terytorialnego (np. gminy), w formie dotacji celowych.
Dotacje mogą być udzielane m.in. na:
- utrzymanie gotowości ratowniczej,
- działania ratownicze,
- szkolenia ratowników i psów ratowniczych,
- utrzymanie sprzętu,
- dokumentację wypadków.
Podmioty korzystające z dotacji mają obowiązek do 31 grudnia każdego roku przesłać do MSWiA informację o ich wysokości, przeznaczeniu i źródłach.
Obowiązki osób przebywających na wodzie
Każdy użytkownik obszaru wodnego zobowiązany jest do:
- zapoznania się z zasadami korzystania z terenu i ich przestrzegania,
- stosowania się do znaków zakazu i nakazu,
- dostosowania aktywności do własnych umiejętności i warunków pogodowych,
- używania sprawnego i odpowiedniego sprzętu,
- niezwłocznego zgłaszania wypadków lub zagrożeń odpowiednim służbom.
Nadzór i kontrola
Minister spraw wewnętrznych sprawuje nadzór nad ratownictwem wodnym. Ma prawo:
- żądać dokumentów i pisemnych wyjaśnień od podmiotów ratowniczych,
- przeprowadzać kontrole działalności ratowniczej,
- oceniać legalność, gospodarność, celowość i rzetelność podejmowanych działań.